Componisten in de knel door BIS-advies

De Raad voor Cultuur, het Fonds Cultuurparticipatie en het Fonds Podiumkunsten hebben hun adviezen uitgebracht voor meerjarige subsidies van 2025 tot 2028. Bepaalde partijen krijgen financiering, maar er is ook een aanzienlijke kaalslag onder gerenommeerde organisaties. Donemus heeft de implicaties hiervan lang geleden zelf ervaren. Onder Zijlstra werd het Muziekcentrum Nederland abrupt afgeschaft. Wij begrijpen het gevoel van ontreddering en teleurstelling, en de ervaring dat de overheid een onbetrouwbare partner kan zijn.

Zoals velen al hebben opgemerkt, lijkt dat in de adviezen de belangrijke educatieve functie van het middensegment over het hoofd is gezien. Organisaties zoals jeugdorkesten zijn van cruciaal belang, niet alleen voor musici, maar ook voor componisten. Donemus ondersteunt de loopbaan van vele componisten. Na een opleiding op het conservatorium beginnen zij vaak met opdrachten voor kleinere ensembles. Veel componisten streven ernaar om de top te bereiken, zoals uitgevoerd te worden door het Concertgebouworkest, De Nederlandse Opera, of internationale gezelschappen. De weg naar de top is echter vaak een obstakelrijke route van vallen en opstaan. Voor dat vallen lijkt straks geen ruimte meer te zijn.

Kan een componist nog de route bewandelen? Kan hij zich veroorloven om te experimenteren? Belangrijke componisten, die op dit moment internationaal worden gespeeld, weten hoe cruciaal de tussenschakel van bijvoorbeeld jeugdorkesten of andere ensembles is. Het lijkt erop dat deze schakel binnenkort zal ontbreken. Hoe kan een componist de top bereiken zonder deze tussenstappen?

Het is bemoedigend om te zien dat gerenommeerde orkesten, zoals het Residentie Orkest, het Rotterdams Philharmonisch Orkest en het Concertgebouworkest, mogelijkheden bieden aan jonge componisten. Maar deze mogelijkheden zijn beperkt. Hoe belangrijk is een jeugdorkest geweest voor bijvoorbeeld Bram Kortekaas, Rick van Veldhuizen en Joey Roukens. Chiel Meijering heeft veel succes bij Holland Opera behaald. Al deze prachtige concerten markeren belangrijke momenten voor componisten. Niet alleen voor Donemus zal straks een belangrijk deel van de markt verdwijnen, maar ook voor veel componisten zullen de mogelijkheden vervagen om uitgevoerd te worden en hun loopbaan vorm te geven.

Donemus heeft een succesvolle doorstart kunnen maken omdat de markt betrouwbaarder bleek dan de overheid. Dit is echter niet voor elk ensemble of orkest mogelijk.

Wij hopen dat de Raad voor Cultuur en de fondsen inspanningen zullen leveren om de eigen tekortkomingen te adresseren en dat het ministerie van OCW tegenmaatregelen zal nemen door extra financiële middelen te vinden. Dat blijft natuurlijk moeilijk, vooral gezien het schaarse geld. Want niet alleen de cultuursector, maar ook andere sectoren zoals de gezondheidszorg en onderwijs staan onder druk. Overal is er een tekort aan middelen, wat de situatie erg complex maakt.

Minister Eppo Bruins, met zijn achtergrond als orgelstudent op het conservatorium, begrijpt wellicht dat je niet zomaar als amateur op het majestueuze orgel van de Bavo Kerk in Haarlem terechtkomt. Hij weet dat een loopbaan begint bij het kerkje in de wijk, het orgel in de provincie en zo langzaam moet worden opgebouwd. Hopelijk begrijpt OCW het belang van deze cruciale tussenschakels.